آموزش تار و سه تار در تهران و کرج

آموزش و تدریس تار، سه تار، نی، تنبور، تنبک، پیانو ... در تهران و کرج

آموزش تار و سه تار در تهران و کرج

آموزش و تدریس تار، سه تار، نی، تنبور، تنبک، پیانو ... در تهران و کرج

آموزش تار و سه تار در تهران و کرج

""سلطان غم هر آنچه تواند بگو بکن / من برده ام به باده فروشان پناه ازو""
.................................................
"آموزش تار و سه تار"
ــ یک جلسه به عنوان مشاوره و آموزش مبانی بصورت رایگان
ــ زمان هر جلسه حداقل یک ساعت
ــ در نظر گرفتن شیوه ای منحصر به فرد برای آموزش هر هنرجو به تناسب ویژگی ها، توانایی ها و علائق شخصی
ــ خصوصی ، نیمه خصوصی
ـــ مبتدی ، پیشرفته
تلفن: 09361890088

۸ مطلب در شهریور ۱۳۹۴ ثبت شده است

  • ۰
  • ۰

آشنایی با "سه تار"


نگاره ای از دوره صفویه

نگاره ای از دوره صفویه

در مسیر تکامل عود باستان ایران و تنبور خراسان قرار دارد. این ساز در نقوش مربوط به دوره ی ساسانی و حتی قبل از آن دیده می شود، از این رو عمر این ساز را می توان بیش از 1000 سال تخمین زد.که رفته رفته در طول تاریخ تغییراتی در شکل ظاهری و پرده بندی آن داده شده و به صورت سه تار امروزی در آمده است .

این ساز در زمان میرزا علی اکبر خان فراهانی و پسران او میرزا عبدالله و آقا حسینقلی (اواخر دوران قاجار) مانند تار جزو سازهایی بوده که ردیف موسیقی ایرانی با آن نواخته می شده است و تا امروز ادامه پیدا کرده و در حال حاضر جای خود را در موسیقی به عنوان یک ساز مستقل ایرانی مانند تار باز کرده است.

سه تار از سازهای ملی ایران است و از آنجایی که مربوط به هیچ قوم و یا منسوب به ناحیه ای خاص نمی باشد، سازی شهری به حساب می آید و در دسته بندی سازها نیز به واسطه داشتن سیم (زه) و نواختن با مضراب ، در دسته ی سازهای زهی مضرابی قرار می گیرد.

سه تار با ویژگیهای خاص خود همواره در طول تاریخ مورد توجه هنر دوستان ، شعرا ، عشاق و... قرار گرفته و بسیاری از بزرگان تصوف و عرفان ، در سیاحت معنوی خود از این ساز بهره جسته اند.

سه تار درونی ترین و متمرکز ترین ساز است، آن را بیشتر برای دل خود می نوازند تا برای دیگری.(ژان  دورینگ)

میرزا علی اکبر خان فراهانی ، پدر ردیف

میرزا علی اکبر خان فراهانی ، پدر ردیف

* این تنها تصویر موجود از مرحوم «آقا علی اکبر خان فراهانی» است که « صنیع الملک » نقاش دوره قاجار و عموی کمال الملک آن را نقش کرده ، هرچند که معلوم نیست که آیا میرزا علی اکبر خان این ردیف ها را خود جمع آوری کرده یا از پدرانش سینه به سینه به او ارث رسیده ، اما باید او را پدر موسیقی ردیف دستگاهی ایران دانست که امروز در دست ماست . او در تار نوازی هم سر آمد هم عصرانش بود و به همین دلیل ارج و قرب فراوانی نزد ناصرالدین شاه داشت. . جالب است که ساز او که در این تصویر می بینید ، برای خود اسمی داشته ،قلندر . او در جوانی فوت شد و مهم ترین شاگردش یعنی میرزا غلامحسین فراهانی برادر و به قولی پسر عموی او با همسرش ازدواج می کند و تربیت فرزندان جناب میرزا را بر عهده می گیرد . از دیگر شاگردان او می توان به « کوکب خانم » ،« میرزا عیدالله خان علاءالملک » ، « مسعود میرزا » و « سلطان خانم» اشاره کرد. { عکس موزه موسیقی}

خصوصیات سه تار

1) به نسبت دیگر سازها ، دارای حجم صوتی کم ، ولی در عین حال لطیف ، نافذ ، ظریف و دلنشین است.

2) بین سازهای مضرابی در موسیقی ردیف ، تنها سازی است که مضراب مجزا نداشته و با ناخن سبابه* نواخته می شود. در نتیجه احساس مخصوصی به نوازنده دست داده و صمیمیت بیشتری بین او و سازش بر قرار می شود.

3) کوچکی جثه ، وزن کم و بغل گرفتن ساز هنگام نواختن ، در برقراری ارتباط معنوی بین ساز و نوازنده بسیار موثر است .

4) کمی حجم صوت این ساز عاملی شده تا کمتر چهره ی عمومی پیدا کند و از طرفی موقعیت خاص خود را در خلوت نوازنده و شنونده تحکیم بخشد.

5) چون مضراب سه تار در حالت معمولی به چند سیم برخورد می کند ، امکان ایجاد کوک های متنوع و چند صدا بر روی این ساز وجود دارد ( نظیر شیوه های نوینی که استاد احمد عبادی در کوک سه تار ایجاد نمود و مشتمل بر هفتاد کوک می باشد).

6) به علت محدودیت تعداد سیم ، عدم وجود عوامل تغییر دهنده صدا ، مثل هم کوکی سیم ها ، نداشتن پوست ( برخلاف ) تار و ... صدای این ساز خالص و نافذ بوده و از طرفی کمتر دچار تغییر کوک در حین نواختن می شود.

7) از معدود سازهایی است که همنوازی آن ( گروه نوازی سه تار ) از زیبایی خاصی بر خور دار است.

نمونه مضراب سه تار           

*تذکر: کسانی که ناخن شکننده و یا امکان بلند کردن ناخن سبابه را ندارند ، می توانند از مضراب هایی که به این منظور ساخته شده اند استفاده نمایند.

اجزاء سه تار 

کاسه : جعبه صوتی سه تار می باشد که از جنس چوب توت است.

دسته : پرده های ساز روی آن بسته می شوند ، جنس آن از چوب گردو است.

صفحه: چوب توت نازک که روی کاسه را پوشانده است و خرک روی آن قرار دارد.(مهم ترین عامل خوش صدایی در سه تار صفحه آن است.)

سوراخهای روی صفحه: این سوراخها برای تنظیم صدای ساز ایجاد می شوند.

سر دسته : قسمتی از دسته که گوشی های ساز در آن قرار دارند.

گوشی: انتهای سیم به آن بسته می شود و با چرخاندن آن ساز کوک می شود . جنس آن معمولا" از چوب گردو است.

پرده: از جنس روده است که روی دسته بسته می شود و محل نتها را معین می کند .

خرک: از چوب سا خته می شود و سیم ها از روی آن عبور می کند.

شیطانک : از استخوان ساخته می شود و سیمها از روی آن عبور می کنند .

سیم گیر :در انتهای کاسه نصب می شود و انتهای سیم ها را نگاه می دارد . جنس آن از شاخ قوچ ، چوب شمشاد جنگلی یا فوفل است.

سیم : سه تار چهار سیم فلزی دارد که با ضربه ناخن انگشت سبابه به ارتعاش در می آیند.

شیار کنار دسته : شیاری است که در موقع بستن پرده ها از آن استفاده می شود.

سه تار امروزی به رغم نامی که از گذشته برایش به یادگار باقی مانده دارای چهار سیم است. که در قدیم سه سیم (تار) داشته، بروایتی مشتاق علیشاه کرمانی (شهادت 1306 ه.ق) عارفی که با سه تار و موسیقی آشنایی داشته سیم دیگری بین سیم دوم و سوم اضافه کرده و اینک سه تار در حقیقت چهار سیم یا چهار تار دارد . این سیم را واخوان و بعضی ها سیم مشتاق می نامند.نکته قابل توجه در عمل مشتاق علیشاه انتخاب محل قرار دادن سیم چهارم است.آیا می دانید چرا مشتاق علیشاه سیم چهارم را افزود ؟ جواب در قسمت مقالات وبسایت.

ابعاد سه تار

با توجه به تنوع الگوه های ساخت سه تار ، که از نظر ابعاد صفحه ، دسته ، کاسه و... با هم اختلاف دارند. سه تار هایی با ظاهر متفاوت نیز وجود دارد. به طور متوسط طول سه تار از نوک دسته تا سیم گیر حدودا" 86 سانتیمتر ، از شیطانگ تا سیم گیر 72 سانتی متر و طول ارتعاش آزاد آن ( از خرک تا شیطانک ) حدودا" 67 سانتی متر می باشد.

وتر (سیم )سه تار از بالا به پایین بدین ترتیب هستند:

وتر بم (سیم بم) با سیمی قطر تقریبی 25-35 میکرون از جنس برنج ،وتر مشتاق (سیم واخوان) با سیمی به قطر 18-20 میکرون از جنس فولاد ، وتر زیر ( سیم دوم ) با سیمی به قطر تقریبی 18-20 میکرون از جنس برنج ، وتر حاد ( سیم اول ) با سیمی به قطر تقریبی 18-20 میکرون از جنس فولاد.

 تنظیم پرده های سه تار

همان طور که می دانید ،طول سیم از شیطانک تا سیم گیر، به نسبت های خاصی تقسیم می شود که این تقسیمات به کمک پرده های ساز و خرک شکل می گیرد . از این رو ، بعداز هر بار پرده بندی ( یا بر روی ساز جدید ) باید موقعیت پرده ها بر روی دسته دقیقا" تعیین شود . مطالب زیر در مکان یابی چند پرده ی اصلی شما را یاری می کند.

نحوه نواختن سه تار

از اصول بنیادی نوازندگی سازهای زهی ، مضرابی موسیقی ایرانی ، آن است که هیچ گاه نغمه ای (نتی) به صورت تنها اجرا نمی شود . بلکه همیشه بایک صدای واخوان پشتیبانی می شود. ( واخوان عبارت است از اجرای مداوم یک یا چند صدا در طول اجرای قطعه ) تقریبا" در تمامی سازهای زهی مضرابی همانند انواع تنبور و دوتار درموسیقی نواحی معاصر ایران در مناطق مختلف خراسان (شمال ،شرق) گلستان (ترکمن) مازندران ، کرمانشاه ، آذربایجان ( شرقی و غربی ) آن است که همواره یکی از سیم ها وظیفه اجرای ملودی و دیگری که معمولا" به فاصله چهارم و یا پنجم نسبت به سیم اول کوک شده نقش واخوان را به عهده دارد . در نوازندگی سه تار معاصر به شیوه قدما نیز مضراب به گونه ای نواخته می شود که همواره هنگامی که سیمی به ارتعاش در می آید سیم بالای آن به عنوان واخوان به ارتعاش در می آید.

( آنچه دیدم از نوای زندگی نا مبتذل ناله ی سیم سه تارم بود و دیوان غزل ) شهریار

قیمت سه تار (مشقی و حرفه ای)

سه تار یکی از ارزانترین سازهایی است که با قیمت های مناسب به نسبت شناخت خریدار و سازنده آن از 30  هزار تومان تا 50 میلیون

تومان وجود دارد.اصولا" سازهای مشقی توسط سازندهای مختلف و تا قیمت 500 هزار تومان میباشد.و سازهایی که از لحاظ ساختار و

صنعت دارای صدایی خوب هستند معمولا از 1 میلیون تومان به بالا میباشد.و اصولا" سازهایی که از 1 میلیون تومان به بالا ارائه می شود

توسط سه تار سازان حرفه ای که اسامی آنها در قسمت سه تار سازان وبسایت آمده است ساخته می شود.و معمولا" این سه تار ها در

فروشگاهها ی وسایل موسیقی وجودندارند،و میبایستی از خود سازنده به صورت سفارشی تهیه شود.(درصورت نیاز با ما تماس بگیرید)

آیا میدانید ؟بیشترین شهری که در آن سه تار سازی رایج است کنگاور کرمانشاه است، مثل ساختن دف که در کردستان رایج است .

ساختن سه تار در کنگاور متداول است .وبه قول استاد مرادی در هر خانه ای بزنی با یک سه تار ساز روبرو میشی.

توسط وبسایت سه تار و www.3tar.ir

  • آموزش تار و سه تار
  • ۰
  • ۰

نت نویسی را برای اولین مرتبه ، چند نفر فرانسوی در ایران معرفی کردند که مهمترین آنان شخصی به نام آلفرد ژان باتیست لومر بود که درسال 1868 میلادی= [ 1247 ] خورشیدی به دعوت دولت به ایران آمد . قصد از دعوت لومر ، بیش تر معرفی موسیقی نظامی به شیوه غربی در ایران بود. به عقیده استاد نورعلی برومند ، کار لومر اثر ناچیزی بر موسیقی سنتی ایران به جا گذاشته است ،گرچه بعضی از موسیقی دانان ایرانی از جمله درویش خان از او تعلیماتی دیده بودند . لومر کارخود را آغاز نمود بدون اینکه زبان فارسی بداند . به شاگردانی که از موسیقی اروپائی و حتی خواندن و نوشتن آگاهی نداشتند نت نویسی و گام و دیگر اصول موسیقی را آموخت وچندان در کارخود کوشا و فعال بود که طی چند سال به تشکیل موسیقی عالی نظامی همت گمارد.سپس دبیرستان موسیقی دایر نمود که در آن آموزش کلیه دروس موسیقی ، ازجمله هارمونی و ارکستراسیون نظام وسلفژ و نواختن سازهای بادی و پیانو و ریاست آن نیز بر عهده خودش بود.شاگردانی که طی مدت 6 سال زیر نظر لومر آموزش دیده بودند ازکسان ورزیده و برجسته شدند که در نواختن بیشتر سازها مهارت یافتند.ولی در این میان پس از بازگشت استاد علی نقی وزیری از آلمان در سال 1302 (ش) اولین مدرسه واقعی موسیقی را تاسیس کرد. نت خوانی و قواعد نت نویسی و تار و ویولن و پیانو تعلیم میداد. اولین کسی  که نت نویسی را در موسیقی ایران به کار برد ،وزیری بود. دستورتار او دقیقا" بدین منظور تنظیم شده بود. او ردیف میرزا عبدالله و بخشی از ردیف حسینقلی را در زمان حیات آنان با شرکت در درسهای این دو تن و پیدا کردن نت ها به همراه آنان آوا نویسی کرد. بدبختانه این کار ارزشمند گم شده است.(جهت آشنایی بیشتر با استاد علینقی وزیری به کتاب سرگذشت موسیقی ایران جلد دوم نوشته روح الله خالقی مراجعه نمایید.)

استاد علینقی وزیری      

(تحقیق و برسی توسط وبسایت 3tar.ir از کتاب نورعلی برومند زنده کننده موسیقی اصیل ایرانی به کوشش احمد کریمی انتشارات دوست - تهران 1380 - و کتاب تاریخ موسیقی ایران نوشته: روح انگیز راهگانی،تهران نشر پیشرو1377 - و سنت و تحول موسیقی ایران نوشته ژان دورینگ- ترجمه سودابه فضائلی انتشارات توس - 1383 تهران.)

  • آموزش تار و سه تار
  • ۰
  • ۰

از اصول بنیادی نوازندگی سازهای زهی، مضرابی موسیقی ایرانی ، آن است که هیچ گاه نغمه ای (نتی) به صورت تنها اجرا نمی شود .

بلکه همیشه با یک صدای واخوان پشتیبانی می شود (( واخوان عبارت است از اجرای مداوم یک یا چند صدا در طول اجرای قطعه ))

تقریبا" در تمامی سازهای زهی مضرابی مانند انواع تنبور ، دو تار در موسیقی نواحی معاصر ایران در مناطق مختلف خراسان (شمال شرق )

گلستان(ترکمن) مازندران ، کرمانشاه ،آذربایجان ( شرقی و غربی ) آن است . که همواره یکی از سیمها وظیفه اجرای ملودی و دیگری که

معمولا"به فاصله چهارم و یا پنجم نسبت به سیم اول کوک شده نقش واخوان را به عهده دارد .

در نوازندگی سه تار معاصر به شیوه قدما نیز مضراب به گونه ای نواخته می شود که همواره هنگامی که سیمی به ارتعاش در می آید سیم

بالای آن نیز به عنوان واخوان  به ارتعاش در می آید. با اضافه شدن سیم مشتاق در حقیقت سیمهای سه تار متشکل از سه (( دوتار )) گردید.

1- سیم اول از جنس فولاد با واخوان سیم دوم از جنس برنج.

2- سیم دوم از جنس برنج با واخوان سیم مشتاق از جنس فولاد.

3-سیم سوم مشتاق از جنس فولاد ، واخوان سیم بم از جنس برنج.

در واقع سیم مشتاق واخوان سیم دوم و سیم بم می باشد.و جالب اینکه نوع سیمی را که مشتاق علیشاه انتخاب نمود با عث شده که هر

جفت از سیمها متشکل از دو جنس سیم فولاد و برنج شود.(تحقیق و بررسی از مجله مقام موسیقایی شماره 41 مهر 86 توسط وبسایت3tar.ir )

  • آموزش تار و سه تار
  • ۰
  • ۰

هر چیزی که طبع و مزاج را قوی و سالم و روح را پرقدرت سازد ( که موجب عمر طولانی تر نیز می شود ) آنرا « مطبوع » می نامیم . و آنچه مزاج را از درستی بگرداند و طبع را به کژی و کاستی کشد ( که عمر را هم کوتاه می کند ) ، « موثر منفی » است .

در مورد موسیقی مطبوع ، بی فایده نیست از کتابی که به سال ( 1141 ه . ق 1728 م ) نوشته محمد بن هادی بن صالح شیرازی ، جمله ای نقل شده:

« ... در ذکر اموری که باعث زیادتی عمر و طول حیات می شود : ... و از آن جمله استماع صوت حسن است یعنی گوش دادن به صدای خوش که آن را در تقویت روح و انعاش (بهبود) حرارت غریزی دخل عظیمی است ».

مجلس نوازندگان دوره ناصری

تابلوی کار استاد کمال الملک در سال 1310 ه.ق کشیده شده و اصل آن در موزه گلستان است.محمد صادق خان نوازنده سنتور ، اسمعیل خان کمانچه کش ، آقا غلامحسین نوازنده تار.

  • آموزش تار و سه تار
  • ۰
  • ۰

اسماعیل قهرمانی نوازنده تار و از شاگردان برجسته محضر میرزا حسینقلی و میرزا عبدلله بود.او را از برجسته ترین نوازندگان و حافظان ردیفدانسته اند و معروف است که وی سال های سال ، هر روز هفته را برنواختن تمام و کمال و یکی از دستگاه ها اختصاص داده بود. او در سال های بعد از 1300 ، معتبرترین راوی ردیف میرزا عبدلله با حفظ صناعت های اجرایی و خصوصیات فردی استاد خود ، شناخته می شد.

  • آموزش تار و سه تار
  • ۰
  • ۰

نورعلی برومند:  « در سه تار ناخن زدن را از صبا و ضربی ها را از فروتن یاد گرفته ام . » در نوجوانی پدر برومند برای اینکه پسرش به علت عشق به موسیقی از درس و مشق غافل نشود ، اورا برای ادامه تحصیل به آلمان فرستاد. ولی نابینایی چشم باعث شد که وی از ادامه تحصیل (رشته پزشکی) محروم شده و به ایران باز گردد. لذا پس از مشورت با اساتید دریافت تنها کسی که ردیف های میرزاعبدلله را محفوظ دارد، اسماعیل قهرمانی است.بدین جهت سالها با اسماعیل قهرمانی کار کرده و ردیف میرزاعبدلله را نزد وی کاملا" آموخت.برومند سال ها برای ضبط و تنظیم و تدوین ردیف ها به روایت قهرمانی زحمت کشید و دوره ی کامل آن را به دعوت سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران با تار نواخت و ضبط کرد که امروز دستمایه ی اصلی معلمان مشغول به تعلیم موسیقی ایرانی ، استبرومند وسیله ای شد برای اینکه هنر اساتیدی چون حبیب سماعی ، سید حسین طاهرزاده ، درویش خان ، موسی معرفی ، ابوالحسن صبا ،رکن الدین خان مختاری ، یوسف فروتن ، عبدلله دوامی ، رضا روانبخش اسماعیل قهرمانی و ضیاء رسائی ، که برخی به طور مستقیم و برخی غیر مستقیم بر وی تاثیر گذارده بودند، به نسل امروز منتقل شودطی 12 سال تدریس برومند در دانشکده ی هنر های زیبا ، جوانانی چون حسین علیزاده ،مجید کیانی ، جلال ذوالفنون، داریوش طلائی ، محمد رضا لطفی و... فارغ التحصیل شده و لیسانس گرفتند. وی علاوه بر گرد آوری و تدریس سازی ، ردیف آوازی را نیز از روی سبک طاهرزاده تنظیم و تدوین کرد و به شاگردان خود آموخت؛ که از آن جمله رضوی سروستانی و محمد رضا شجریان را می توان نام برد. برومند در آخرین سال عمر ، ریاست هیت داوران آزمون باربد را به عهده گرفت .

  از سایت:tarineh.com


  • آموزش تار و سه تار
  • ۰
  • ۰

موسی معرفی از شاگردان برجسته درویش خان است که به درجه ی اخذ نشان « تبر زین طلا » از دست وی ، درنوازندگی تار نایل آمد. وی مدت 30 سال به جمع آوری و تطبیق ردیف میرزاعبدلله و میرزا حسینقلی ، پرداخت و حاصل آن را به صورت کتابی مفصل تحت عنوان « ردیف موسیقی ایران » در سال 1332 منتشر کرد که در همان سال ها با تار « سلیمان روح افزا » ضبط شد. ( این اجرا اخیرا" منتشر شده است ).

  از سایت:tarineh.com


  • آموزش تار و سه تار
  • ۰
  • ۰

علی اکبر شهنازی

علی اکبر شهنازی فرزند آقا حسینقلی که از 8 سالگی آموزش تار را نزد پدر خود آغاز و ظرف مدت 6 سال ردیف موسیقی ایرانی را از ویآموخت. در 14 سالگی اولین اجرایش با آواز « جناب دماوندی » بر روی صفحه ضبط شد.در 18 سالگی با مرگ پدر ؛ بر کرسی استادی وی تکیه زد و در سال 1308 هنرستان موسیقی شهنازی را بنا کرد . در سال 1341 ردیف مرحوم پدرش را، که در حال حاضر به نام « ردیف میرزاحسینقلی » مشهور است ، با اجرایی بسیار زیبا برای ادره فرهنگ وقت ؛ ضبط کرد. از سال 1364 با تعطیل کردن هنرستان خود ، آموزش در هنرستان ملی را آغاز و تا اواخر عمر ، در دوره عالی هنرستان موسیقی به انتقال گنجینه هنری خود اهتمام ورزید. « ردیف دوره ی عالی»(یک جلد کتاب و 4 نوار کاست ) با اجرای خود استاد ، از وی باقی مانده ؛ که از منابع مهم آموزش تار به شمار می رودشهنازی ؛ نوازنده ای توانا ، خلاق و دارای تکنیک بسیار درخشان بود و شاگردان زیادی را از چند نسل تربیت کرد . میرزا حسن خان مشاور ،منتظم الحکما ، حاج آقا محمد ایرانی ، حبیب الله صالحی ، هوشنگ ظریف ، رضا وهدانی ، محمد رضا لطفی ، حسین علیزاده ، داریوش طلائی، داریوش پیرنیاکان ، و... از جمله شاگردان وی بوده اند.

 از سایت:tarineh.com

  • آموزش تار و سه تار